Glikokortykosteroidy - leki na Twoja alergię.

Glikokortykosteroidy to związki stosowane głównie w leczeniu schorzeń o podłożu alergicznym. Substancje te możemy podzielić na dwie grupy. Związki, które występują naturalnie w organizmie człowieka (Kortyzol, Kortyzon, Kortykosteron) i są one niczym innym jak hormonami kory nadnerczy. Głównym hormonem z tej grupy jest Kortyzol, który silnie wpływa na gospodarkę cukrami, tłuszczami i białkami.


Druga grupę stanowią związki, które są chemiczną modyfikacją tych pierwszych co nadaje im inne właściwości farmakodynamiczne (różnią się więc głównie wchłanialnością czy czasem swojej obecności w organizmie człowieka). 


Związki te powodują uwolnienie glukozy do krwi i jej podniesiony poziom, powodują rozkład białka a także tłuszczów. Z tego powodu długie stosowanie glikokortykosteroidów powoduje nieprawidłowe rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w okolicy tułowia, szyi i policzków. Hormony te wpływają na gospodarkę mineralną organizmu. W większych dawkach powodują zatrzymanie sodu oraz wody i nadmierne wydalanie potasu oraz wapnia.


Leki te działają silnie przeciwzapalnie. Działanie to nie jest jednak związane z zahamowaniem tzw. mediatorów zapalenia jak w przypadku niesteroidowych leków przeciwzapalnych NLPZ lecz wynika z hamowania rozwoju tkanki limfoidalnej. Innymi słowy zmniejszają ilość krążących limfocytów czyli komórek układu odpornościowego odpowiedzialnych za reakcję immunologiczną. W wyniku tego mechanizmu hormony te zmniejszają skurcz oskrzeli w astmie, zmniejszają obrzęk i świąd przy uczuleniu. Nie zmienia to faktu, że nie hamują one łączenia się przeciwciała z antygenem, czyli odpowiedzi układu odpornościowego na czynnik uczulający co sprawia, że jedynie zmniejszają dokuczliwe objawy alergii.


Glikokortykosteroidy stosuje się doustnie w takich schorzeniach jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty, zapalenie wątroby. Wykorzystuję się również ich właściwości przeciwuczuleniowe w astmie czy wysypkach skórnych. Stosowane są również w postaci maści, kropli do oczu, wlewek do jam ciała, aerozolów.


Do najczęściej stosowanych glikokortykosteroidów syntetycznych należą:
Hydrokortyzon – jest to tak naprawdę steroid naturalny ale otrzymywany syntetycznie do celów przemysłowych. Najczęściej jest on podawany w reakcjach skórnych w postaci maści bądź aerozolu lub jako iniekcje dostawowe u osób cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów.


Prednizon- działa 4 razy silniej od hydrokortyzonu, natomiast jego wpływ na gospodarkę wodno – elektrolitową jest pięciokrotnie słabszy.


Prednizolon – różni się bardzo subtelnie od Prednizonu. Jego siła działania i skutki uboczne są podobne jak Porednizonu.


Metyloprednizolon – działa 5 razy silniej od hydrokortyzonu i dwukrotnie słabiej wpływa na gospodarkę mineralną.


Triamcinolon – działa również pięć razy silniej od hydrokortyzonu natomiast nie zatrzymuje sodu w organizmie co zawdzięcza modyfikacji swojej cząsteczki poprzez wprowadzenie dodatkowego atomu fluoru.


Deksametazon – jest jednym z najsilniejszych leków z tej grupy, działa 25 razy silniej od hydrokortyzonu i pięć razy silniej od triamcinolonu. Jego izomer to betametazon o podobnych właściwościach.


Beklometazon – to związek, który nie dość, że działa przeciwzapalnie dodatkowo rozszerza oskrzela dlatego stosowany jest jako aerozol wziewny w astmie. Powoduje on również ustąpienie kichania w stanach zapalnych śluzówki nosa i zatok. Podobne działanie do beklometazonu mają flutikazon oraz budesonid.


Skutki uboczne Glikokortykosteroidów. Leki te, głównie ze względu na hamowanie układu odpornościowego mogą maskować objawy zakażeń bakteryjnych np. gruźlicy czy zakażeń gronkowcem czy paciorkowcem. Ponadto nasilają one objawy w przebiegu chorób zakaźnych np. ospy.
Ich wpływ na gospodarkę cukrami, białkami i tłuszczami również nie jest bez znaczenia. W wyniku stosowania przewlekle tych hormonów dochodzi do zaburzeń żołądkowo – jelitowych w postaci owrzodzenia śluzówki i jej perforacji.


Do ciężkich działań ubocznych zalicza się zaburzenia psychiczne. Choć należą one do rzadkości, zależą one od kondycji psychicznej pacjenta. Leki te zatrzymują w organizmie sód i pozbywają go wapnia. Dlatego mogą prowadzić do osteoporozy i złamań.


Leczenie miejscowe glikokortykosteroidami również nie jest obojętne. Po pierwsze w przypadku leczenia dużych obszarów mogą wystąpić objawy ogólne. Natomiast długie stosowanie tych hormonów powoduje pojawienie się rozstępów skórnych, opóźnienie tworzenia blizn oraz zmiany zanikowe.